Waarneming
Door hun gevoelige systeem, nemen hoog sensitieve mensen veelal veel scherper, en daardoor genuanceerder, waar. Waar bij de gemiddelde mens bijvoorbeeld 3 zintuiglijke waarnemingen worden verwerkt en gecombineerd, zijn dat bij sensitieve mensen veel meer. Hierdoor kunnen ze zich bewust zijn van dingen die anderen ontgaan. Kleine veranderingen of nuanceverschillen merken ze hierdoor sneller op. In de interactie met andere mensen, registreren sensitieve mensen meer extra informatie (emoties, spanning, sfeer, stemming) dan anderen, dit maken ze op uit wat gezegd wordt en uit de lichaamstaal.
Hoe kun je dit merken in het dagelijks leven? Stel je voor dat je een supermarkt binnenloopt: Een sensitief persoon merkt bijvoorbeeld op dat er net croissants gebakken zijn (geur), dat de moeder die voor je in de rij staat doodmoe is en onderhand gek wordt van haar jengelende kind en dat de TL lamp boven de kassa nodig vervangen moet worden omdat die knippert. Een minder sensitief persoon ergert zich bijvoorbeeld alleen aan het kind. De knipperende TL lamp wordt niet opgemerkt en als dat toch het geval is, niet als storend ervaren. Ook de intensiteit van een waarneming verschilt. Voor een sensitief persoon kan een langsrijdende auto aanvoelen zoals een langs denderende trein voelt voor de meeste mensen. Ook plotselinge gebeurtenissen kunnen harder aankomen: Een sensitief persoon schrikt hierdoor sneller en heftiger, bijvoorbeeld van de telefoon of de bel. Het waarnemen en verwerken (van prikkels) kost hen door de uitgebreidheid hiervan om het maar zo te zeggen ook meer energie en zij raken dus sneller vermoeid. Ze hebben regelmatig periodes van rust nodig (prikkelarme periodes) om te herstellen. In de huidige snelle maatschappij is dit vaak een hele uitdaging. Prikkels zijn overal en voortdurend aanwezig en ook je aandacht wordt continu opgeëist door verschillende dingen.
Gevoel
Ook het deel van het zenuwstelsel waarmee emoties en gevoelens worden waargenomen en verwerkt, is bij hen gevoeliger. Het gaat hierbij om een sterkere respons op zowel positieve als negatieve emoties. Hoogsensitieve mensen kunnen zeer intens genieten, van bijvoorbeeld de natuur, kunst of een goed gesprek. Het negatieve uit zich in een sterkere reactie op emotionele gebeurtenissen en groter lijden na traumatische ervaringen of een slechte jeugd. De gevoeligheid voor niet verbale communicatie en sociale signalen is ook groter waardoor ze hiervan meer meekrijgen enop een dieper niveau contact kunnen maken en in staat zijn de medemens te begrijpen. Dit kan ook betekenen dat zij meer kunnen meelijden met anderen en gebukt kunnen gaan onder verstoorde relaties tussen mensen of in de maatschappij.
Prikkels
Prikkels, eigenlijk alles wat je zintuigen prikkelt en/of om je aandacht vraagt, horen bij het leven. Geluiden, geuren, alles wat je ziet, voelt, hoort, proeft, doet en denkt, zijn prikkels. Ook emoties en gedachten geven prikkels. Iedereen wordt de hele dag geprikkeld en een prettig niveau van prikkeling is juist goed voor je. Maar wat de een als prettig ervaart, is voor de ander teveel. Vergeleken met minder sensitieve mensen, ervaren sensitieve mensen de prikkels sneller als hinderlijk en bij een lager niveau kan het hen zodanig storen dat ze er het liefst bij weglopen. Prikkels hoeven op deze manier ook minder heftig te zijn om storend te worden gevonden. Het verdragen van prikkels, jezelf eraan bloot stellen terwijl je eigenlijk liever zou vermijden, kost ook veel energie omdat het extra wilskracht kost.
Overprikkeling
Wanneer het niveau van prikkels te hoog is of is geweest, kun je overweldigd raken en ontstaat er spanning in je systeem (stress). Dit wordt ook wel overprikkeling genoemd en kan optreden na het ervaren van iets heel intens wat veel prikkels in korte tijd geeft, of na een langere periode van een enigszins te hoog prikkelniveau. Overprikkeld ben je als alles je even teveel wordt en je uit je evenwicht bent. Sommigen raken geïrriteerd en/of hebt een kort lontje en/of kunnen minder verdragen dan normaal. Meestal kun je je dan ook slechter concentreren, je vergeet dingen, wordt emotioneel, angstig of onzeker, je denken wordt minder helder als het ware, je maakt sneller fouten, etc. Als je overprikkeld bent is de spanning niet gelijk weg als de prikkels weg zijn. Door rust en ontspanning, zeg maar ontprikkelen, verdwijnt die prikkeling vervolgens weer vanzelf. Overprikkeling is een normaal verschijnsel, iedereen overkomt het, ook minder sensitieve mensen, zei het meestal minder snel, minder vaak en minder heftig.
Door de enorme hoeveelheid prikkels die tegenwoordig dagelijks op iedereen afkomt, raken mensen sneller overprikkeld en dat merken we van elkaar in ons ongeduldige en onverdraagzame gedrag. Veel mensen klagen hierover. Hoog sensitieve personen hebben er echter meestal meer moeite mee. Zij moeten als het ware regelmatig bijkomen en ontspannen (geestelijk en lichamelijk) om te overleven in de huidige prikkelrijke maatschappij. En ze hebben hier relatief meer tijd voor nodig. De overdaad aan prikkels geeft een geestelijke en lichamelijke spanning en die kan heel hoog oplopen. Het verdragen van prikkels en het hebben van spanning in je systeem, kost veel energie en kan je behoorlijk uitputten. Ben je te vaak en te lang achtereen overprikkeld, dan raak je overspannen, word je extreem moe, en/of krijg je lichamelijke stressklachten. Wordt de overprikkeling chronisch, dan raak je op den duur zo uitgeput dat er dingen in je hersens veranderen die leiden tot angststoornissen, depressies, burn-outs, etc.
Beautiful Mind 